Tôi có một anh bạn thân, vốn là người không theo đạo (vô thần) nhưng lại rất thích tìm hiểu về các tôn giáo và phong tục tập quán khác nhau. Anh bạn tôi có quen một gia đình theo đạo Hồi, đã sinh sống ở Việt Nam khá lâu.
Hồi giáo là tôn giáo có số người theo đạo lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Thiên Chúa giáo, với 1,9 tỷ người theo đạo. Người theo đạo Hồi thường là những người sùng đạo và tuân theo những phong tục và luật lệ khắt khe, ví dụ như cầu nguyện 5 lần một ngày, không uống nước có cồn (bia, rượu), không ăn thịt lợn và chỉ ăn thịt Halal (thịt được giết mổ theo nghi thức của đạo Hồi). Nhưng có lẽ điều khắt khe nhất chính là việc nhịn ăn, uống và hút thuốc (fasting) trong tháng lễ Ramadan, tháng lễ linh thiêng nhất đối với các tín đồ Hồi giáo.
Trong suốt một tháng lễ, tất cả các tín đồ đạo Hồi đều thực hiện nghiêm túc quy định: không ăn, không uống, không hút thuốc và không quan hệ tình dục từ lúc mặt trời mọc đến khi mặt trời lặn.
Đối với những gia đình đạo Hồi sống ở Việt Nam, nơi mặt trời luôn hiện diện ít nhất 12 tiếng mỗi, thì sẽ vất vả hơn. Để có thể thực hiện việc nhịn ăn uống một cách hiệu quả và không ảnh hưởng đến sức khỏe quá nhiều, họ thường phải dậy thật sớm trước khi mặt trời mọc (4 giờ sáng) để ăn và uống nhẹ rồi sau đó đợi đến hơn 6 giờ chiều mới được uống cốc nước thứ hai trong ngày. Với những người đi làm công việc văn phòng, tháng Ramadan là một thử thách rất lớn về cả sức khỏe lẫn ý chí.
Anh bạn tôi có dịp đến thăm gia đình một người bạn trong dịp lễ Ramadan năm nay (12/4 đến 12/5). Với sự tò mò và ham muốn thử thách bản thân, anh quyết định sẽ tham gia việc nhịn ăn uống cùng gia đình người bạn trong thời gian anh ở chơi. Tôi có cơ hội được nghe anh chia sẻ lại trải nghiệm và những bài học từ việc nhịn ăn uống này.
Trải nghiệm nhịn ăn Ramadan
Con người hiện đại ngày nay gần như không bao giờ bị thiếu thốn thức ăn và không phải nhịn, trừ khi vì lý do sức khỏe hay giảm cân. Với bạn tôi, từ khi bé đến giờ, trừ lúc ốm đau, chưa bao giờ anh phải để dạ dầy kẹp lép cho đến tận bữa tối. Đây thực sự là một trải nghiệm khá nặng đô dành cho anh.
Ngày đầu tiên nhịn ăn luôn là ngày khó khăn nhất vì cơ thể bị sốc với việc thiếu năng lượng và không được thỏa mãn thói quen ăn và nhất là uống. Ngay từ lúc ngủ dậy, có lẽ vì trong đầu đã nghĩ đến sự thiếu nước trong suốt cả ngày, anh bạn tôi cảm thấy cổ họng khô và thèm uống nước vô cùng.
Chính xác hơn là anh ấy thèm cà phê, thức uống ưa thích của anh hàng ngày. Trong suốt nửa ngày đầu tiên, anh kể lại người cứ lâng lâng, miệng khô và dạ dày co lại do không có sự tiếp chất dinh dưỡng vào người. Đây là những biểu hiện phổ biến cho bất cứ người nhịn ăn nào, kể cả những người đạo Hồi vốn quen thuộc với phong tục này trong tháng Ramadan.
Nửa sau của ngày đầu tiên là khoảng thời gian khó khăn nhất theo như anh kể lại. Anh nói vui đây là lúc cơ thể mình “biểu tình” về việc không được nạp năng lượng theo như thỏa thuận từ khi mới sinh ra đời. Việc nhịn ăn thực ra không quá khó khăn nhưng sự thiếu nước là một điều rất khó chịu và luôn hiển hiện trong đầu anh suốt cả ngày.
Khoa học cũng đã chứng minh là con người cần nước nhiều hơn là thức ăn. Chúng ta thường không thể tồn tại sau 3 ngày thiếu nước trong khi lại có thể nhịn ăn đến 1 tháng hoặc hơn. Điều này cũng thật dễ hiểu nếu ta biết rằng hơn 60% của cơ thể con người là nước.
Khoảng 2 tiếng trước khi mặt trời lặn, cơ thể bắt đầu chấp nhận sự thay đổi và anh dần thấy đỡ mệt và bớt uể oải hơn. Đây là lúc cơ thể bắt đầu sử dụng năng lượng dự trữ tốt hơn. Đây cũng là lúc người nhịn sẽ thấy người mình nhẹ nhàng và thoải mái hơn, anh kể lại.
Khi mặt trời lặn và cũng là lúc bắt đầu được phép ăn và uống, anh chọn uống một ly cà phê Ý và ăn chút hoa quả. Có thể cà phê không phải là sự lựa chọn khoa học nhất khi cơ thể đang khát nước và 6 giờ chiều là thời điểm khá muộn để uống cà phê, nhưng anh bạn lý giải là vì thèm quá, không chịu được.
Vốn là người ăn uống điều độ, anh chỉ chọn ăn một chút rau, hoa quả và vài lát bánh mì để tránh bị quá no và đầy bụng. Theo lời khuyên của gia đình người bạn theo đạo Hồi, anh dành nhiều sự chú ý tới việc uống nước và ăn hoa quả trước khi ngủ để bù lượng nước bị thiếu trong ngày cho cơ thể.
Đêm đầu tiên, vì uống cà phê và nhiều nước trước khi đi ngủ, anh có một giấc ngủ chập chờn, phải đi toilet vài lần và thần trí hơi mơ màng, nửa mơ nửa tỉnh.
Ngày thứ hai, anh bạn tôi ngủ dậy muộn hơn bình thường do thiếu ngủ và cảm thấy khá mệt mỏi và uể oải. Cũng giống như ngày đầu tiên, cơn khát luôn hiện diện trong suy nghĩ của anh nhưng trong tâm trí anh lại thấy nhẹ nhàng và an ổn hơn vì đã biết được điều gì sẽ chờ đợi mình trong ngày. Anh dành thời gian đọc sách, nói chuyện với gia đình bạn, đi bơi và đi bộ, những hoạt động nhẹ nhàng nhưng giúp đầu óc bớt suy nghĩ về đồ ăn và thức uống.
Buổi tối đến, anh vẫn chọn uống cà phê và ăn nhẹ như bữa trước nhưng cũng có lẽ là cơ thể đã thích nghi hơn với việc nhịn ăn uống, anh ngủ tốt hơn hẳn hôm đầu tiên.
Ngày thứ ba, cũng là ngày cuối cùng của lần nhịn ăn ngắn ngày này, anh thấy cơ thể mình đã chấp nhận chế độ dinh dưỡng mới phần nào. Anh có thể nói chuyện nhiều hơn, vận động nhiều hơn và cơ thể cũng không còn cảm giác thèm khát như trước. Điều thay đổi rõ ràng nhất là về mặt tinh thần. Sự hoan hỉ tràn ngập trong tâm trí anh, và điều giá trị nhất là cảm giác tự làm chủ được bản thân.
Các bài học
Ba ngày fasting của anh bạn tôi chỉ là 1/10 của tháng Ramadan nhưng cũng đã giúp anh chiêm nghiệm được nhiều điều. Dưới đây là cảm nhận và những bài học rút ra của riêng anh:
- Nhịn ăn là một cách giảm cân và thanh lọc cơ thể hiệu quả. Ngoài việc ăn ít hơn so với bình thường, khi bạn chỉ có một cơ hội trong ngày để nạp năng lượng, bạn sẽ dành nhiều thời gian hơn để nghĩ xem mình thật sự “cần” ăn gì thay vì là “muốn ăn gì”. Tuy nhiên, nếu để được lựa chọn, anh bạn tôi sẽ chọn ăn bữa trưa thay vì là bữa tối vì như vậy sẽ tốt hơn cho hệ tiêu hóa của cơ thể.
- Nhịn ăn là một thử thách về tinh thần và ý chí nhiều hơn là thể xác, nhất là ở thời nay khi đồ ăn và thức uống luôn ở xung quanh bạn. Khi bạn vượt qua được thử thách này, bạn sẽ thấy những thử thách khác như bỏ thuốc lá, bia rượu hay đồ ăn rác (junk food) đều dễ dàng hơn nhiều.
- Khi bạn muốn cảm thông hơn với những người nghèo khó và kém may mắn hơn mình, fasting là cách dễ nhất để bạn có thể cảm nhận được.
- Trong một thế giới ngày càng thừa thãi, sự cần thiết của việc tiết chế lại càng trở nên quan trọng hơn. Khi ta Nhịn ăn thì lúc được ăn sẽ ngon hơn. Khi ta Nhịn tiêu tiền thì khi mua sắm cảm thấy giá trị hơn. Khi ta Nhịn xem điện thoại hay mạng xã hội thì sẽ có nhiều thời gian nói chuyện với những người xung quanh hơn. Khi ta Nhịn người khác thì cuộc sống sẽ yên bình hơn.
- Cuộc sống sẽ có thú vị hơn khi chúng ta thường xuyên thử thách bản thân một cách tính cực. Học một ngôn ngữ mới, nấu một món ăn mới, chơi một môn thể thao mới, tất cả đều mang lại những trải nghiệm và kiến thức mới mẻ giúp chúng ta có thêm một góc nhìn về cuộc sống. Với sức ép của cuộc sống hiện đại, nhiều khi con người trở thành nô lệ của công việc và quên đi rằng thế giới này mới đa dạng và tuyệt vời làm sao.