Như ở bài viết này, tôi đã nói về Dopamine và các chứng gây nghiện. Bạn có thể đọc nó trước khi quay lại đây. Còn không bạn cứ thoải mái đọc tiếp.
Dopamine là một hormone liên quan tới các cảm giác khoái lạc, sung sướng, là phần thưởng được tiết ra khi chúng ta thực hiện một công việc gì đó. Mục đích nguyên thuỷ của dopamine là để khuyến khích động vật thực hiện những hoạt động có lợi cho sự sinh tồn, ví dụ như hoạt động sinh sản, hay ăn thực phẩm bổ dưỡng.
Dopamine được tiết ra khi có kích thích bên ngoài (đồ ăn, bạn tình), đặc biệt tiết ra nhiều với những sự kiện có tính bất ngờ. Cũng vì vậy, khi cá cược, cơ thể tiết ra rất nhiều dopamine vì chúng hoàn toàn bất ngờ không dự đoán được và đem lại phần thưởng rất lớn (tiền).
Một trong những hoạt động gây tiết ra nhiều dopamine là sử dụng mạng xã hội và các thiết bị di động. Do phải tiếp xúc thường xuyên, dân công nghệ ở Sillicon Valley, trung tâm khởi nghiệp của Mỹ và thế giới, đã phát hiện ra tác hại của chúng.
Khi tiếp xúc với các kích thích bên ngoài, cơ thể quen với việc thường xuyên tiết ra dopamine và bị nghiện cảm giác này, đồng thời bị kháng cự lại (chai) với các nguồn kích thích. Khi ấy, chúng ta sẽ liên tục tìm những nguồn kích thích mới và cảm thấy nhàm chán với tất cả những kích thích ban đầu. Giống như một em bé nghiện trò chơi điện tử sẽ không thể thấy vui khi đọc sách hay chơi xếp hình. Bé chỉ có thể vùi đầu vào tìm những trò chơi hấp dẫn hơn.
Các bạn ở Sillicon Valley đã phát minh ra trào lưu “cai dopamine” (dopamine fasting, dopamine detox) và tuyên truyền khá mạnh mẽ cho phong trào này. Về cơ bản, trong một thời gian ngắn, các bạn ấy sẽ cắt hết các nguồn đem lại khoái cảm, bao gồm cả việc ăn uống rất ít và không sử dụng các thiết bị di động, nhằm làm mới lại các phản ứng của cơ thể với các nguồn kích thích. Trên lý thuyết, nếu cai thành công, khi quay trở lại cuộc sống, các bạn sẽ nhạy cảm hơn và biết hạnh phúc với những điều giản dị, như là trước khi loài người tiếp xúc với công nghệ.
Vấn đề là các bạn Tây thì hay cực đoan. Các bạn ấy làm quá triệt để. Thay vì thực hiện từng bước, thì các bạn chủ trương cắt cái bụp. Việc này có thể phản tác dụng và khiến người tham gia bỏ dở việc cai dopamine, và bị phản ứng ngược lại là có những hành vi bốc đồng, mất kiểm soát và trở lại nghiện nặng hơn. Chính vì vậy trào lưu này rộ lên hồi 2019 rồi cũng chìm đi, vào năm 2021 thì bắt đầu quay lại.
Nói để bạn hiểu cơ chế là vậy. Những gì các bạn Tây tìm ra là không sai, chỉ là cách áp dụng thì thái quá. Hơn nữa tôi không tin vào các cuộc ăn kiêng và cai nghiện tạm thời như thế này.
Ăn kiêng thì sẽ quay lại ăn “bình thường”. Nghĩa là ăn như cũ, thì sẽ béo lại thôi. Cai dopamine xong rồi lại quay lại thế giới cũ thì sẽ lại bị nghiện trở lại, và lại bị kháng kích thích.
Giải pháp triệt để cần thiết là thay đổi lối sống từ từ, học cách chăm sóc sức khoẻ tinh thần đúng đắn. Dần dần từ bỏ bớt các thiết bị di động, mạng xã hội, và thay thế bằng các hoạt động có ý nghĩa. Làm những chuyện này với ý niệm là mình sẽ thay đổi hẳn, chứ không phải mình chỉ kiêng một thời gian ngắn.
Vì đã là thay đổi hẳn thì nó là một cuộc marathon. Mà đã là chạy đường dài, ta cứ làm từng bước chậm rãi, bước nào chắc bước đó. Và hãy hưởng thụ hành trình này.
https://lifechange.vn/cai-dopamine/