Chắc hẳn bạn cũng từng lướt mạng xã hội, đọc vài dòng bình luận hay xem một video nào đó và thấy có gì đó không “thật” lắm? Cảm giác những nội dung mình đọc cứ trùng lặp, tương tác thì nhạt nhẽo, giống như được tạo ra bởi một cỗ máy hơn là con người thật sự.
Nếu bạn có cảm giác đó thì cũng không phải là lạ đâu. Có một thuyết âm mưu đang được lan truyền, với tên gọi khá rùng rợn, Thuyết Internet Chết (Dead Internet Theory).
Thuyết Internet Chết là gì
Hiểu đơn giản thì thuyết này cho rằng phần lớn những gì chúng ta thấy trên mạng ngày nay, từ bài viết, hình ảnh, video cho đến các bình luận, thực ra không còn được tạo ra bởi con người nữa. Thay vào đó, chúng là sản phẩm của bot, trí tuệ nhân tạo (AI), và các thuật toán được lập trình sẵn. Internet đang dần biến thành một nơi mà nội dung do máy tạo ra lấn át hoàn toàn nội dung của người thật và với mục đích thao túng hành vi và suy nghĩ chúng ta.
Nghe có vẻ hơi giống phim khoa học viễn tưởng, nhưng nếu bình tĩnh suy xét lại thì cũng thấy hơi “có mùi”.
Facebook bây giờ nhan nhản những bài viết hướng dẫn kiểu listicles do AI tạo ra. Youtube thì tràn ngập các bình luận chung chung, vô thưởng vô phạt được sao chép hàng loạt. Nhiều tài khoản mạng xã hội dạng ảo (clones) hoạt động như những chiếc máy đăng tin vô hồn.
Internet rõ là chưa “chết”, nhưng nó đang ngày càng trở nên “ô nhiễm” bởi nội dung nhân tạo.
Sự nguy hiểm của nội dung nhân tạo
Nguy hiểm của việc này là gì? Đầu tiên và quan trọng nhất là sự xói mòn lòng tin. Khi bạn không chắc chắn liệu thông tin mình đọc, video mình xem, hay người mình đang tương tác có phải là thật hay không, làm sao bạn có thể tin tưởng được nữa? Rất khó để phân biệt đâu là tin tức xác thực, đâu là ý kiến chân thành, và đâu là sản phẩm tuyên truyền, lừa đảo được tạo ra tinh vi bởi AI.
Thứ hai là khả năng bị thao túng. Bot và AI có thể dễ dàng tạo ra các xu hướng ảo, điều khiển dư luận, khuếch đại thông tin sai lệch hoặc gây chia rẽ. Chúng ta bị cuốn theo những thông tin không có thật đó, và đưa ra quyết định sai lầm dựa trên những thông tin bị bóp méo.
Một tương lai đáng suy nghĩ
Vậy tương lai sẽ ra sao? Internet chắc sẽ không biến mất, nhưng cái không gian mạng mà chúng ta từng biết, nơi con người chia sẻ và kết nối một cách tự nhiên, sẽ dần thu hẹp lại. Nó có thể trở thành một nơi ồn ào, hỗn loạn với đầy rẫy nội dung rác do máy tạo ra.
Chúng ta có lẽ sẽ phải tìm đến những “ốc đảo” nhỏ hơn, những cộng đồng riêng tư, được kiểm duyệt kỹ càng hơn để đảm bảo rằng mình đang được tương tác với người “thật”.
Việc nhận biết đâu là nội dung thật, đâu là giả mạo do ai tạo ra sẽ trở thành một kỹ năng thiết yếu. Chúng ta sẽ phải học cách “nhìn”, cách “nghe” và cách “tư duy” để phân biệt được tiếng nói của con người giữa vô vàn những âm thanh nhân tạo. Một thử thách không hề nhỏ trong thế giới số sắp tới.