Ngoài những hệ lụy hiển nhiên do AI gây ra như là lười đọc, lười viết gần đây tôi thấy có một hiện tượng xuất hiện ngày càng nhiều và phổ biến. Đó là sự lầm tưởng về năng lực bản thân.
Mọi người dễ dàng tìm hiểu về một chủ đề mới và viết về nó như thể mình là chuyên gia trong một lĩnh vực. Vì dễ, nên họ bắt đầu viết nhiều, và buồn thay là thường với một mục đích cá nhân vụ lợi chứ không thuần tuý để chia sẻ thông tin. Dễ thấy nhất là để xây dựng thương hiệu cá nhân, đua trend cày view bán hàng, hoặc đơn giản hơn là để mơn trớn cái tôi với sự tung hô của cộng đồng mạng.
Khi viết lách trở nên dễ dàng
Ngày xưa, dù có kiến thức, để viết ra thôi cũng đã là ối giời ơi thử thách. Chỉ những người viết quen, viết khoẻ, bút lực tốt mới dám viết dài.
Hồi ấy ai cũng ba hoa luyên thuyên vài dòng trạng thái cho vui nhà vui cửa. Ấm ức lắm mới làm một diễn văn, và tâm thư chỉ khi có xì căng đan thì mới đáng để biên. Còn lại các bài viết dài là dành riêng cho dân hàn lâm, trí thực xịn, tiến sĩ thật hoặc các anh nhà báo trong bụng lắm chữ.
Ngày nay, ChatGPT đã tạo ra các cây bút mới, đầy nội lực, viết dài lê thê, rất logic gẫy gọn nhưng đọc thành phẩm thì như nhai bã mía. Vừa nhạt, vừa khô, vừa rác mồm.
Và kiến thức trở nên rẻ rúng
Không chỉ việc viết, kiến thức cũng dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Trước đây ta phải tìm hiểu, nghiên cứu, google rất nhiều nguồn rồi tổng hợp thêm thành kiến thức cô đọng hơn, có lớp lang, có trình tự giúp cho người đọc hệ thống được điều mình muốn truyền tải.
Bây giờ không cần, chỉ việc hỏi, AI sẽ tự động tổng hợp và báo cáo lại thông tin dưới bất cứ định dạng hoặc ngôn ngữ nào mình mong muốn. Thích tinh giản có tinh giản, thích phức tạp có phức tạp, thích hàn lâm có hàn lâm, thích dân dã có dân dã.
Mọi người bắt đầu ảo tưởng
Với 2 điều kiện cần trên, các chuyên gia bắt đầu mọc lên như nấm sau mưa. Họ thành thục vài công thức hỏi AI, hay còn gọi là prompt, rồi bắt đầu post bài như gà đẻ trứng. Khổ cái trứng này gà công nghiệp, vừa nhạt nhẽo lại yếu ớt. Đọc mệt thật sự. Chưa nói tới AI thi thoảng lại ảo giác, viết ngô nghê, hoặc trích dẫn tưởng tượng.
Nhưng điều đó không khiến các “chuyên gia” trong ngoặc kép bớt mê mẩn với sức mạnh mới này và họ mặc nhiên cho rằng mình là chuyên gia thật.
Ông nhà báo thì giải thích về y học còn ông IT thì nói về quản lí nhà nước. Ông bán hàng online bàn về quy hoạch đô thị và lý do ngập lụt. Ông HLV mạng thì dạy HLV chuyên nghiệp chiến thuật thi đấu.
Sợ vãi linh hồn. Sợ thật sự ấy.
Thực lực bắt nguồn từ trải nghiệm thực tế
Gần đây vì lý do công việc tôi phải giao du nhiều hơn. Một điều thật kỳ lạ, nhưng rất hay gặp mà tôi nhận ra là: cái người tôi gặp ngoài đời bây giờ nó chán vô cùng so với hình ảnh trên mạng họ dày công tạo dựng.
Ở trên mạng văn hay chữ tốt bao nhiêu, ra đường ấm ớ và dốt bấy nhiêu. Phần đông là thế, không phải tất cả. Tôi không vơ đũa cả nắm, bạn hiểu ý tôi mà.
Thế nên tôi có một lời khuyên như thế này. Nó có vào tai thiên hạ hay không thì cũng mặc kệ, thôi thì là tôi tự khuyên mình.
Nếu không biết, không hiểu, không am tường, không trải nghiệm một cái gì đủ sâu sắc cho tới nơi tới chốn, đừng có tuyên truyền, chia sẻ hay dạy dỗ ai vội.
Please! P L E A S E !
Nếu mới học một khoá học ngắn ngày, đọc được 1-2 cuốn sách, đi dự một vài hội thảo, hãy nện cho cái nền tảng đấy nó dày, nó chắc, rồi dùng nó cho ấm thân đi rồi hẵng làm thầy. Nếu không, đến một ngày trò phát hiện ra thầy …chả biết cái đếch gì, thì nhục lắm (cười).